-
1 an
1.ăn, conj. [etym. very obscure; v. the various views adduced in Hand, I. p. 296, with which he seems dissatisfied; if it is connected with the Sanscr. anjas, = Germ. ander, = Engl. other, we may comp. the Engl. other and or with the Germ. oder, = or]. It introduces the second part of a disjunctive interrogation, or a phrase implying doubt, and thus unites in itself the signif. of aut and num or -ne, or, or whether (hence the clause with an is entirely parallel with that introduced by num, utrum, -ne, etc., while aut forms only a subdivision in the single disjunctive clause; utrum... aut—an... aut, whether... or, etc.; cf. Ochsn. Eclog. p. 150; v. also aut).I.In disjunctive interrogations.A.Direct.a.Introd. by utrum (in Engl. the introd. particle whether is now obsolete, and the interrogation is denoted simply by the order of the words):b.Utrum hac me feriam an ab laevā latus?
Plaut. Cist. 3, 10:sed utrum tu amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam?
id. Ps. 3, 2, 88; id. Pers. 3, 1, 13; id. Trin. 1, 2, 138; id. Cas. 2, 4, 11:Utrum sit annon voltis?
id. Am. prol. 56:quid facies? Utrum hoc tantum crimen praetermittes an obicies?
Cic. Div. in Caecil. 30 sq.:in plebem vero Romanam utrum superbiam prius commemorem an crudelitatem?
id. Verr. 1, 122; id. Deiot. 23; id. Fam. 7, 13:Utrum enim defenditis an impugnatis plebem?
Liv. 5, 3. —And with an twice:Utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis atque hospitii an amoris indicium esse voluisti?
Cic. Verr. 2, 115; id. Imp. Pomp. 57 sq.; id. Rab. 21.—With an three times:Utrum res ab initio ita ducta est, an ad extremum ita perducta, an ita parva est pecunia, an is (homo) Verres, ut haec quae dixi, gratis facta esse videantur?
Cic. Verr. 2, 61; 3, 83; id. Clu. 183; Liv. 21, 10; and seven times in Cic. Dom. 56-58.—With -ne pleon. (not to be confounded with cases where utrum precedes as pron.; as Cic. Tusc. 4, 4, 9):sed utrum tu masne an femina es, qui illum patrem voces?
Plaut. Rud. 1, 2, 16; id. Bacch. 1, 1, 42; id. Stich. 5, 4, 26:Utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore, si etc.,
Ter. Ad. 3, 3, 28:Utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur?
Cic. Fin. 4, 24, 67.—And affixed to utrum, but rarely:Utrumne jussi persequemur otium... an hunc laborem etc.,
Hor. Epod. 1, 7; Plin. 17, 1, 1, § 4; Quint. 12, 1, 40.—Introduced by -ne:c.quid fit? seditio tabetne an numeros augificat suos?
Enn. Trag. Rel. p. 23 Rib.:servos esne an liber?
Plaut. Am. 1, 1, 186:idne agebas, ut tibi cum sceleratis an ut cum bonis civibus conveniret?
Cic. Lig. 18; 23:custosne urbis an direptor et vexator esset Antonius?
id. Phil. 3, 27; id. Mur. 88; id. Sull. 22.—So with an twice,
Cic. Cat. 1, 28; id. Att. 16, 8;and five times,
id. Balb. 9.—Introduced by nonne:d.Nonne ad servos videtis rem publicam venturam fuisse? An mihi ipsi fuit mors aequo animo oppetenda?
Cic. Sest. 47; id. Sex. Rosc. 43 sq.; id. Dom. 26; 127.—So with an twice, Cic. Phil. 11, 36.—Introduced by num:e.si quis invidiae metus, num est vehementius severitatis invidia quam inertiae pertimescenda?
Cic. Cat. 1, 29; id. Mur. 76; id. Sest. 80:Num quid duas habetis patrias an est illa patria communis?
id. Leg. 2, 2.—Without introductory particle:B.quid igitur? haec vera an falsa sunt?
Cic. Ac. 2, 29, 95:quid enim exspectas? bellum an tabulas novas?
id. Cat. 2, 18:ipse percussit an aliis occidendum dedit?
id. Sex. Rosc. 74; id. Verr. 2, 106; id. Imp. Pomp. 53; id. Phil. 2, 27:eloquar an sileam?
Verg. A. 3, 37:auditis an me ludit amabilis Insania?
Hor. C. 3, 4, 5.—So an twice, Cic. Mil. 54;three times,
Plin. Ep. 2, 8;and six times,
Cic. Rab. 14; id. Pis. 40.—Indirect.a.Introduced by utrum:► So once only in Vulg.quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim?
Plaut. Aul. 3, 2, 16; id. Cist. 4, 2, 11; id. Bacch. 3, 4, 1; id. Mil. 2, 3, 74:quaero, si quis... utrum is clemens an inhumanissimus esse videatur,
Cic. Cat. 4, 12:agitur, utrum M. Antonio facultas detur an horum ei facere nihil liceat,
id. Phil. 5, 6; id. Sex. Rosc. 72; id. Imp. Pomp. 42; id. Verr. 1, 105.aut for an: Loquimini de me utrum bovem cujusquam tulerim aut asinum, 1 Reg. 12, 3.—And with -ne pleon.:b.res in discrimine versatur, utrum possitne se contra luxuriem parsimonia defendere an deformata cupiditati addicatur,
Cic. Quinct. 92:numquamne intelleges statuendum tibi esse, utrum illi, qui istam rem gesserunt, homicidaene sint an vindices libertatis?
id. Phil. 2, 30.—Introduced by -ne:c.Fortunāne an forte repertus,
Att. Trag. Rel. p. 159 Rib. agitur autem liberine vivamus an mortem obeamus, Cic. Phil. 11, 24; id. Verr. 4, 73; id. Mil. 16:nunc vero non id agitur, bonisne an malis moribus vivamus etc.,
Sall. C. 52, 10.—So with an three times, Cic. Or. 61.—Introduced by an:d.haud scio an malim te videri... an amicos tuos plus habuisse,
Cic. Pis. 39.—Without introd. particle:C.... vivam an moriar, nulla in me est metus,
Enn. Trag. Rel. p. 72 Rib.:vivat an mortuus sit, quis aut scit aut curat?
Cic. Phil. 13, 33; 3, 18; id. Sex. Rosc. 88; id. Red. in Sen. 14.—Sometimes the opinion of the speaker or the probability inclines to the second interrogative clause (cf. infra, II. E.). and this is made emphatic, as a corrective of the former, or rather, or on the contrary:D.ea quae dixi ad corpusne refers? an est aliquid, quod te suā sponte delectet?
Cic. Fin. 2, 33, 107:Cur sic agere voluistis? An ignoratis quod etc.,
Vulg. Gen. 44, 15.—Hence, in the comic poets, an potius:cum animo depugnat suo, Utrum itane esse mavelit ut... An ita potius ut etc.,
Plaut. Trin. 2, 2, 31: id. Stich. 1, 2, 18; id. Trin. 2, 2, 25:an id flagitium est, An potius hoc patri aequomst fieri, ut a me ludatur dolis?
Ter. Eun. 2, 3, 94.—The first part of the interrogation is freq. not expressed, but is to be supplied from the context; in this case, an begins the interrog., or, or rather, or indeed, or perhaps (but it does not begin an absolute, i. e. not disjunctive, interrog.): De. Credam ego istuc, si esse te hilarem videro. Ar. An tu esse me tristem putas? (where nonne me hilarem esse vides? is implied), Plaut. As. 5, 1, 10: Ch. Sed Thaïs multon ante venit? Py. An abiit jam a milite? Ter. Eun. 4, 5, 7:E.An ego Ulixem obliscar umquam?
Att. Trag. Rel. p. 199 Rib.:An parum vobis est quod peccatis?
Vulg. Josh. 22, 17:est igitur aliquid, quod perturbata mens melius possit facere quam constans? an quisquam potest sine perturbatione mentis irasci?
Cic. Tusc. 4, 24, 54; cf. id. Clu. 22; id. Off. 3, 29: Debes hoc etiam rescribere, sit tibi curae Quantae conveniat Munatius; an male sarta Gratia nequiquam coit...? or is perhaps, etc., Hor. Ep. 1, 3, 31 K. and H. —So esp. in Cic., in order to make the truth of an assertion more certain, by an argumentum a minore ad majus:cur (philosophus) pecuniam magno opere desideret vel potius curet omnino? an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi non potuerunt?
Cic. Tusc. 5, 32, 89 sq.:An vero P. Scipio T. Gracchum privatus interfecit, Catilinam vero nos consules perferemus?
id. Cat. 1, 1; so id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 14, 5, 12 Muret.; id. Fin. 1, 2, 5, ubi v. Madv.—It sometimes introduces a question suggested by the words of another: He. Mane. Non dum audisti, Demea, Quod est gravissimum? De. An quid est etiam anplius? Is there then etc., Ter. Ad. 3, 4, 21:sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. An me, inquam, nisi te audire vellem censes haec dicturum fuisse?
Cic. Fin. 1, 8, 28; 2, 22, 74; id. Tusc. 5, 26, 73; 5, 12, 35; id. Brut. 184; id. Fat. 2, 4; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 8, 28.—It sometimes anticipates an answer to something going before: At vero si ad vitem sensus accesserit, ut appetitum quendam habeat et per se ipsa moveatur, quid facturam putas? An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit? shall we not say that, must we not think that etc., Cic. Fin. 5, 14, 38, ubi v. Madv.—An non. and in one word, annon (in direct questions more freq. than necne):F.isne est quem quaero an non?
Ter. Phorm. 5, 6, 12:Hocine agis an non?
id. And. 1, 2, 15:Tibi ego dico an non?
id. ib. 4, 4, 23:utrum sit an non voltis?
Plaut. Am. prol. 56:utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes annon?
Cic. Rosc. Com. 3 al. —Also in indirect questions = necne, q. v.:abi, vise redieritne jam an non dum domum,
Ter. Phorm. 3, 4, 5:videbo utrum clamorem opere conpleverint, an non est ita,
Vulg. Gen. 18, 21; 24, 21.—An ne, usually written anne, pleon. for an.a.In direct questions:b.anne tu dicis quā ex causā vindicaveris?
Cic. Mur. 26. —In indirect questions:II.nec. aequom anne iniquom imperet, cogitabit,
Plaut. Am. 1, 1, 19; id. Ps. 1, 1, 122:percontarier, Utrum aurum reddat anne eat secum simul,
id. Bacch. 4, 1, 4:Nam quid ego de consulato loquar, parto vis, anue gesto?
Cic. Pis. 1, 3:cum interrogetur, tria pauca sint anne multa,
id. Ac. 2, 29:Gabinio dicam anne Pompeio, an utrique,
id. Imp. Pomp. 19, 57; so id. Or. 61, 206:Quid enim interest, divitias, opes, valetudinem bona dicas anne praeposita, cum etc.,
id. Fin. 4, 9, 23 Madv.; August. ap. Suet. Aug. 69 al. (for the omission of the second disjunctive clause or the particle necne representing it, v. utrum;instances of this usage in eccl. Lat. are,
Vulg. Lev. 13, 36; 14, 36; ib. Num. 11, 23 al.).—In disjunctive clauses that express doubt, or.A.Utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, scientem an imprudentem, incertus sum. Ter. Phorm. 4, 3, 54:B.ut nescias, utrum res oratione an verba sententiis illustrentur,
Cic. de Or. 2, 13, 56:honestumne factu sit an turpe, dubitant,
id. Off. 1, 3, 9:nescio, gratulerne tibi an timeam,
id. Fam. 2, 5; Caes. B. G. 7, 5:pecuniae an famae minus parceret, haud facile discerneres,
Sall. C. 25, 3; so id. ib. 52, 10; Suet. Aug. 19; id. Tib. 10; id. Claud. 15:cognoscet de doctrinā, utrum ex Deo sit an ego a me ipso loquar,
Vulg. Joan. 7, 17; ib. Eccl. 2, 19 al.—An sometimes denotes uncertainty by itself, without a verb of doubting (dubito, dubium or incertum est, etc., vet in such cases the editors are divided between an and aut; cf. Mos. and Orell. ad Cic. Rep. 1, 12): verene hoc memoriae proditum est [p. 115] regem istum Numam Pythagorae ipsius discipulum, an certe Pythagoreum fuisse? Cic. Rep. 2, 15, where B. and K. read aut certe: Cn. Octavius est an Cn. Cornelius quidam tuus familiaris, summo genere natus, terrae filius;C.is etc.,
id. Fam. 7, 9 B. and K.:Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem,
Simonides or some other person, id. Fin. 2, 32, 104; id. Fam. 7, 9, 3; id. Att. 1, 3, 2; 2, 7, 3; v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 32, 104.—It often stands for sive (so esp. in and after the Aug. per.):D.quod sit an non, nihil commovet analogiam,
whether this be so or not, Varr. L. L. 9, § 105 Müll.; Att. ap. Prisc. p. 677 P.; Ov. R. Am. 797:saucius an sanus, numquid tua signa reliqui,
id. F. 4, 7:Illa mihi referet, si nostri mutua curast, An minor, an toto pectore deciderim,
Tib. 3, 1, 20; Tac. A. 11, 26:sive nullam opem praevidebat inermis atque exul, seu taedio ambiguae spei an amore conjugis et liberorum,
id. ib. 14, 59.—The first disjunctive clause is freq. to be supplied from the gen. idea or an may stand for utrum—necne (cf. supra, I. D.):E.qui scis, an, quae jubeam, sine vi faciat? (vine coactus is to be supplied),
how knowest thou whether or not he will do it without compulsion? Ter. Eun. 4, 7, 20:An dolo malo factum sit, ambigitur,
Cic. Tull. 23:quaesivi an misisset (periplasmata),
id. Verr. 4, 27:Vide an facile fieri tu potueris, cum etc.,
id. Fragm. B. 13, 2, 1:praebete aurem et videte an mentiar,
Vulg. Job, 6, 28: de L. Bruto fortasse dubitaverim an propter infinitum odium tyranni effrenatius in Aruntem invaserit, I might doubt whether or not, etc., Cic. Tusc. 4, 22, 50; id. Verr. 3, 76:Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae Tempora di superi?
Hor. C. 4, 7, 17; Plin. Ep. 6, 21, 3; Quint. 2, 17, 38:Sine videamus an veniat Elias,
Vulg. Matt. 27, 49:tria sine dubio rursus spectanda sunt, an sit, quid sit, quale sit,
Quint. 5, 10, 53:dubium an quaesitā morte,
Tac. A. 1, 5; 6, 50; 4, 74:Multitudo an vindicatura Bessum fuerit, incertum est,
Curt. 7, 5:diu Lacedaemonii, an eum summae rei praeponerent, deliberaverunt,
Just. 6, 2, 4 et saep.—Since in such distrib. sentences expressive of doubt, the opinion of the speaker or the probability usually inclines to the second, i. e. to the clause beginning with an, the expressions haud scio an, nescio an, dubito an (the latter through all pers. and tenses), incline to an affirmative signification, I almost know, I am inclined to think, I almost think, I might say, I might assert that, etc., for perhaps, probably (hence the opinion is incorrect that an, in this situation, stands for an non; for by an non a negation of the objective clause is expressed, e. g. nescio an non beatus sit, I am almost of the opinion that he is not happy, v. infra, and cf. Beier ad Cic. Off. 1, Exc. XI. p. 335 sq.; Cic. uses haud scio an eleven times in his Orations;F.nescio an, four times): atque haud scio an, quae dixit sint vera omnia,
Ter. And. 3, 2, 45:crudele gladiatorum spectaculum et inhumanum non nullis videri solet: et haud scio an ita sit, ut nunc fit,
Cic. Tusc. 2, 17, 41; id. Fl. 26:testem non mediocrem, sed haud scio an gravissimum,
perhaps, id. Off. 3, 29:constantiam dico? nescio an melius patientiam possim dicere,
id. Lig. 9; id. Fam. 9, 19:ingens eo die res, ac nescio an maxima illo bello gesta sit,
Liv. 23, 16; Quint. 12, 11, 7 al.:si per se virtus sine fortunā ponderanda sit, dubito an Thrasybulum primum omuium ponam,
I am not certain whether I should not prefer Thrasybulus to all others, Nep. Thras. 1 Dähne:dicitur acinace stricto Darius dubitāsse an fugae dedecus honestā morte vitaret,
i. e. was almost resolved upon, Curt. 4, 5, 30:ego dubito an id improprium potius appellem,
Quint. 1, 5, 46; Gell. 1, 3 al.—Hence, a neg. objective clause must contain in this connection the words non, nemo, nullus, nihil, numquam, nusquam, etc.:dubitet an turpe non sit,
he is inclined to believe that it is not bad, Cic. Off. 3, 12, 50:haud scio an ne opus quidem sit, nihil umquam deesse amicis,
id. Am. 14, 51:eloquentiā quidem nescio an habuisset parem neminem,
id. Brut. 33: quod cum omnibus est faciendum tum haud scio an nemini potius quam tibi, to no one perhaps more, id. Off. 3, 2, 6:meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit,
id. Sen. 16; id. Leg. 1, 21:non saepe atque haud scio an numquam,
id. Or. 2, 7 al. —Sometimes the distributive clause beginning with an designates directly the opposite, the more improbable, the negative; in which case nescio an, haud scio an, etc., like the Engl. I know not whether, signify I think that not, I believe that not, etc.; hence, in the object. clause, aliquis, quisquam, ullus, etc., must stand instead of nemo, nullus, etc. (so for the most part only after Cic.): an profecturus sim, nescio, I know not (i. e. I doubt, I am not confident) whether I shall effect any thing, Sen. Ep. 25:2.opus nescio an superabile, magnum certe tractemus,
id. Q. N. 3, praef. 4; Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 6: haud scio an vivere nobis liceret, I know not whether we, etc., Cic. Har. Resp. 11, 22: doleo enim maximam feminam eripi oculis civitatis, nescio an aliquid simile visuris, for I know not whether they will ever see any thing of this kind, Plin. Ep. 7, 19; Val. Max. 5, 2, 9:nescio an ullum tempus jucundius exegerim,
I do not know whether I have ever passed time more pleasantly, id. 3, 1:namque huic uni contigit, quod nescio an ulli,
Nep. Timol. 1, 1; Sen. Contr. 3 praef.; Quint. 9, 4, 1:nostri quoque soloecum, soloecismum nescio an umquam dixerint,
Gell. 5, 20 al. Cf. upon this word Hand, Turs. I. pp. 296-361, and Beier, Exc. ad Cic. Am. pp. 202-238.an-, v. ambi.3.- ăn. This word appears in forsan, forsitan, and fortasse an (Att. Trag. Rel. p. 151 Rib.) or fortassan, seeming to enhance the idea of uncertainty and doubt belonging to fors, etc., and is regarded by some as the Greek conditional particle an, and indeed one of these compounds, forsitan, sometimes in the Vulgate, translates an; as, Joan. 4, 10; 5, 46; 8, 19; and in 3, Joan. 9, it still represents the various reading, an. -
2 cavillor
căvillor, ātus, 1, v. n. and a. [cavilla], to practise jeering or mocking; or ( act.) to censure, criticise; to satirize in jest or earnest, to jest, etc. (syn.: jocari, ludere, illudere).(α).Absol.:(β).familiariter cum ipso etiam cavillor ac jocor,
Cic. Att. 2, 1, 5; cf. Liv. 39, 13, 3; 39, 42, 9; Suet. Tib. 8:facetissime apud aliquem,
Gell. 5, 5, 1.—With acc.:(γ).togam ejus praetextam,
Cic. Q. Fr. 2, 10 (12), 2:hanc artem ut tenuem ac jejunam,
Quint. 1, 4, 5:verba patrum,
Tac. A. 1, 46:tribunos plebis,
Liv. 2, 58, 9:milites Romanos,
id. 5, 15, 4 et saep.—Hence, cavillatus in pass. sense, App. M. 9, p. 230.—With an objective clause:* II.in eo et etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum,
Cic. N. D. 3, 34, 83. —Meton., to reason captiously, to use sophisms, to quibble, Liv. 3, 20, 4; Plin. 11, 51, 112, § 267; 35, 10, 36, § 85. -
3 jurisprudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
4 prudens
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
5 prudenter
prūdens, entis, adj. [contr. from providens].I.Foreseeing, foreknowing (very rare); constr. with an objective clause, or absol.:II.ille contra urinam spargit, prudens, hanc quoque leoni exitialem,
Plin. 8, 38, 57, § 136:quos prudentis possumus dicere, id est providentis,
Cic. Div. 1, 49, 111: de futuro satis callidus satisque prudens, Ps.-Sall. ap. Cic. init. —Transf.A.Knowing, skilled, experienced, versed, practised in a thing (class.; syn.: peritus, consultus); constr. with gen. or in; poet. and post-Aug. also with inf.(α).With gen.:(β).ceterarum rerum pater familias et prudens et attentus,
Cic. Quint. 3, 11:belli prudentes, Sall. Ep. Mith. (H. 4, 61, 16 Dietsch): rei militaris,
Nep. Con. 1, 2:locorum,
Liv. 34, 28 fin.:animus rerum prudens,
Hor. C. 4, 9, 35:artis,
Ov. H. 5, 150:animorum provinciae prudens,
Tac. Agr. 19:doli prudens,
id. H. 2, 25:agricolationis,
Col. 2, 2, 15.— Comp.:prudentiores rerum rusticarum,
Col. 4, 2, 1; so,earum rerum,
Gell. 14, 2, 4.— Sup.:adulandi gens prudentissima,
Juv. 3, 86.—With in:(γ).prudens in jure civili,
Cic. Lael. 2, 6.—With inf. or acc. and inf.:2.nec pauperum prudens anus Novemdialis dissipare pulveres,
Hor. Epod. 17, 47:prudens otii vitia negotio discuti,
Curt. 7, 1, 4:-ob ea se peti prudens, Plin. 8, 31, 49, § 111:sciens prudensque se praegnantem non esse,
Dig. 25, 6, 1, § 2.—In partic.a.Juris prudens, also prudens alone (like juris peritus), skilled or learned in the law; as subst.: jūrisprūdens, ntis, m., one learned in the law, a lawyer, jurist, jurisconsult (only post-class.), Dig. 38, 15, 2 fin.; 1, 2, 2; 1, 1, 7; 40, 7, 30; Just. Inst. 1, 2.—b.Like sciens, knowing, wise, discreet, prudent; usually connected with sciens: prudens animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. 150, 8 (Ann. v. 216 Vahl.):B.quos prudens praetereo,
Hor. S. 1, 10, 88; 2, 5, 58 (cf.:imprudens praeteriisse videris,
Cic. Brut. 77, 269):ibis sub furcam prudens,
Hor. S. 2, 7, 66:nequidquam deus abscidit Prudens Oceano terras,
id. C. 1, 3, 22; 3, 29, 29; Ov. M. 3, 364:an prudens imprudensve rupisset,
Gell. 20, 1, 34.—With sciens: amore ardeo:et prudens, sciens, Vivus vidensque pereo,
Ter. Eun. 1, 1, 27:ut in fabulis Amphiaraus sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectus,
Cic. Fam. 6, 6, 6; Cael. ap. Cic. Att. 10, 9, A, 5; Suet. Ner. 2 fin. —In gen., sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious, etc. (very freq.):C.vir naturā peracutus et prudens,
Cic. Or. 5, 18:quis P. Octavio ingenio prudentior, jure peritior,
id. Clu. 38, 107:prudentem et, ut ita dicam, catum,
id. Leg. 1, 16, 45:in existimando admodum prudens,
id. Brut. 68, 239; cf.:prudentissimi in disserendo,
id. ib. 31, 118:virum ad consilia prudentem,
id. Font. 15, 43:quo nemo prudentior,
id. Lael. 1, 5:homines amicissimi ac prudentissimi,
id. Rep. 1, 46, 10:vir bonus et prudens,
Hor. Ep. 1, 16, 32; cf. id. A. P. 445:si divitiae prudentem reddere possent,
id. Ep. 2, 2, 155:prudentior ille consilio, hic animo magnificentior,
Just. 9, 8, 13.—With adverb. acc.:prudens alia,
Amm. 15, 13, 2.—Of abstract things:prudens, temperata, fortis, justa ratio,
Cic. Fin. 5, 21, 58:prudens animi sententia,
Ov. H. 21, 137: consilium, quod si non fuerit prudens, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A, 1; Ov. M. 13, 433:prudentissimum consilium,
Nep. Eum. 3, 4; Hirt. B. Alex. 24. —Cautious, circumspect (very rare):malebant me nimium timidum quam satis prudentem existimari,
Cic. Fam. 4, 14, 2.— Hence, adv.: prūdenter, sagaciously, intelligently, discreetly, wisely, skilfully, learnedly, prudently, etc.: loqui, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 255 Vahl.):facere,
Cic. Fin. 5, 6, 15; cf. id. Rep. 3, 9, 16:rationem excogitare,
id. ib. 2, 12, 23:multa ab eo prudenter disputata,
id. Lael. 1, 1:multa provisa prudenter,
id. ib. 2, 6.— Comp., Aug. in Suet. Tib. 21; Quint. 9, 2, 44.— Sup.:defendere,
Cic. Div. 2, 72, 150:scribere,
id. Att. 13, 1, 1; Val. Max. 3, 3, 4 ext. 4. -
6 aut
aut, conj. [aut, Osc. auti, Umbr. ote, ute, may be a modification of autem, as at of et, the suffix -t being a relic of the demonstrative -tem, which appears in item, and is the same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms; the first part of these words may be compared with the Gr. au (cf. aute and autar), and with the Sanscr. vā = or, with which again may be compared ve and vel; v. Corss. Ausspr. II. p. 595, and also pp. 130, 223, 411], or; and repeated: aut... aut, either... or; so in Sanscr. vā... vā.I.In gen. it puts in the place of a previous assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that the contrast rests upon subjective opinion or choice; i. e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the two indifferent.a.Used singly, or:b.omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est,
Cic. de Or. 2, 2, 5:quibusnam manibus aut quibus viribus,
Caes. B. G. 2, 30:Vinceris aut vincis,
Prop. 2, 8, 10:cita mors venit aut victoria laeta,
Hor. S. 1, 1, 8:ruminat herbas aut aliquam in magno sequitur grege,
Verg. E. 6, 55 et persaep. (cf. on the contrary, Tac. G. 8: quae neque confirmare argumentis, neque refellere in animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem).—Repeated, aut... aut, either... or:c.Ubi enim potest illa aetas aut calescere vel apricatione melius vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius?
Cic. Sen. 16, 57:Nam ejus per unam, ut audio, aut vivam aut moriar sententiam,
Ter. Phorm. 3, 1, 19; id. Heaut. 3,1,11 sq.:aut, quicquid igitur eodem modo concluditur, probabitis, aut ars ista nulla est,
Cic. Ac. 2, 30, 96:partem planitiae aut Jovis templum aut oppidum tenet,
Liv. 44, 6, 15:terra in universum aut silvis horrida aut paludibus foeda,
Tac. G. 5:hoc bellum quis umquam arbitraretur aut ab omnibus imperatoribus uno anno aut omnibus annis ab uno imperatore confici posse?
Cic. Imp. Pomp. 11,31.—More than twice repeated:d.aut equos Alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos, Ter And. 1, 1, 29: Uxor, si cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare aut potare atque animo obsequi,
id. Ad. 1, 1, 7 sq.; so four times in Lucr. 4, 935 sq.; five times in Cic. Off. 1, 9, 28; id. N. D. 3, 12, 30; and Prop. 4, 21, 26 sqq.; and six times in Plin. 17, 10, 9, § 58.—Sometimes double disjunctive phrases with aut... aut are placed together:e.Adsentior Crasso, ne aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriā detraham,
Cic. de Or. 1, 9, 35:res ipsa et rei publicae tempus aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur,
id. Pis. 39, 94.—Repeated after negatives:f.ne aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid praefregerit,
Ter. Ad. 1, 1, 11:ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non vindicata esse videatur,
Cic. Cat. 1, 6, 14; id. Sull. 43; id. Sest. 37; 39:neque enim sunt aut obscura aut non multa post commissa,
id. Cat. 1, 6, 15; id. Off. 1, 20, 66; 1, 11, 36; 1, 20, 68; id. de Or. 2, 45, 189:nec milites ad scelus missos aut numero validos aut animo promptos,
Tac. A. 14, 58; id. H. 1, 18; id. Or. 12:nec erit mirabilis illic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo,
Juv. 3, 98 sq.:neque aut quis esset ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est,
Suet. Caes. 58; id. Ner. 34:Nec aut Persae aut Macedones dubitavere,
Curt. 4, 15, 28: Non sum aut tam inhumanus aut tam alienus a Sardis. Cic. Scaur. 39; id. Cat. 1, 13:Nihil est tam aut fragile aut flexibile quam etc.,
id. Mil. 36 al. —In interrogations:g.quo modo aut geometres cernere ea potest, quae aut nulla sunt aut internosci a falsis non possunt aut is, qui fidibus utitur, explere numeros et conficere versus?
Cic. Ac. 2, 7, 22; so id. de Or. 1, 9, 37; id. Rosc. Am. 40, 118; id. N. D. 1, 43, 121.—In comparative clauses:II.talis autem simulatio vanitati est conjunctior quam aut liberalitati aut honestati,
Cic. Off. 1, 15, 44.—Esp.A.Placed singly, to connect to something more important that which is less so, or at least.a.Absol.:b.Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora ponto,
Verg. A. 1, 69 sq. Rib. (furens Juno et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom. p. 411 P.):quaero, num injuste aut improbe fecerit,
or at least unfairly, Cic. Off. 3, 13, 54:a se postulari aut exspectari aliquid suspicantur,
id. ib. 2, 20, 69:quā re vi aut clam agendum est,
or at least by stealth, id. Att. 10, 12:profecto cuncti aut magna pars Siccensium fidem mutavissent,
Sall. J. 56, 6:Audendum est aliquid universis aut omnia singulis patienda,
Liv. 6, 18, 7:pars a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi,
Tac. A. 1, 30:potentiā suā numquam aut raro ad impotentiam usus,
Vell. 2, 29.—With certe, etc., v. infra, F. 2.—B.To connect something which must take place, if that which is previously stated does not, or, otherwise, or else, in the contrary case, = alioqui:C.Redduc uxorem, aut quam obrem non opus sit cedo,
Ter. Hec. 4, 4, 76:id (principium) nec nasci potest nec mori, aut concidat omne caelum etc.,
Cic. Tusc. 1, 23, 54 (Seyffert ad h. l., but preferring ut non; B. and K. and Kühner, vel):nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,
Verg. A. 10, 630:effodiuntur bulbi ante ver: aut deteriores fiunt,
Plin. 19, 5, 30, § 96:Mutatione recreabitur sicut in cibis... Aut dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,
Quint. 1, 12, 6; 2, 17, 9.—To restrict or correct an expression which is too general or inaccurate, or, or rather, or more accurately.a.Absol.:b.de hominum genere, aut omnino de animalium loquor,
Cic. Fin. 5, 11, 33; 5, 20, 57; id. Ac. 2, 8, 23:Aut scilicet tua libertas disserendi amissa est, aut tu is es, qui in disputando non tuum judicium sequare,
id. Leg. 1, 13, 36: cenaene causā, aut tuae mercedis gratiā Nos nostras aedīs postulas comburere? or rather, etc., Plaut. Aul. 2, 6, 11.—In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum, qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut, ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or is not rather, etc., Cic. Ac. 2, 7, 20:Quid est enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantiā, quam, etc.,
id. N. D. 1, 1, 1; id. Fin. 4, 26, 72; Plin. Ep. 1, 10, 3.—With potius (v. infra, F. 4.).—D.Neque... aut sometimes, but chiefly in the poets, takes the place of neque... neque: Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam;E.nec conjugis umquam Praetendi taedas aut haec in foedera veni,
Verg. A. 4, 339:Si neque avaritiam neque sordes aut mala lustra Obiciet vere quisquam mihi,
Hor. S. 1, 6, 68 Bentl., but ac, K. and H.:Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros,
Luc. 1, 287:Nam neque plebeiam aut dextro sine numine cretam Servo animam,
Stat. S. 1, 4, 66:Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris,
Val. Fl. 1, 17; so also Tacitus: nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. 10; G. 7 ter; H. 1, 32; so after non:Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc.,
Cic. Quinct. 5:non jure aut legibus cognoscunt,
Tac. Or. 19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud:Haud alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit,
id. A. 3, 11; after nihil:nihil caedis aut praedae,
id. A. 15, 6; 13, 4; id. H. 1, 30.—The poets connect by aut... vel, vel... aut, instead of aut... aut, or vel... vel: Quotiens te votui Argu [p. 211] rippum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3, 1, 19:F.aut appone dapes, Vare, vel aufer opes,
Mart. 4, 78, 6 (this epigram is rejected by Schneid.):Non ars aut astus belli vel dextera deerat,
Sil. 16, 32.—In connection with other particles.1.Aut etiam, to complete or strengthen an assertion, or also, or even:2.quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam Xenocratem, etc.,
Cic. Tusc. 5, 18, 51:conjectura in multas aut diversas, aut etiam in contrarias partes,
id. Div. 2, 26, 55; id. Off. 1, 9, 28:si aut ambigue aut inconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta,
id. Part. Or. 14, 51:etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata,
id. Att. 4, 1.—So with one aut:quod de illo acceperant, aut etiam suspicabantur,
Cic. Fam. 1, 19, 36; Cels. 4, 18:si modo sim (orator), aut etiam quicumque sim,
Cic. Or. 3, 12; id. de Or. 1, 17, 76.—Aut certe, aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. II. A.).a.Aut certe:b.ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,
Cic. Or. 3, 11; id. Top. 17, 64:quo enim uno vincebamur a victā Graeciā, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum,
id. Brut. 73, 254; so Dolabella ap. Cic. Fam. 9, 9, 1; Liv. 2, 1, 4; 40, 46, 2; Cels. 1, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29.—Aut modo:c.Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo,
Plaut. Cas. 5, 4, 22.—Aut quidem:d.Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimā nave impositos jubebo avehi,
Suet. Caes. 66.—Aut sane:3.Afer aut Sardus sane,
Cic. Scaur. 15.—Aut vero, to connect a more important thought, or indeed, or truly:4.Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio futurum putas?
Cic. Verr. 2, 4, 78:Quis enim tibi hoc concesserit, aut initio genus hominum se oppidis moenibusque saepsisse? Aut vero etc.,
id. de Or. 1, 9, 36.—Aut potius, for correction or greater definiteness, or rather (cf. II. C.):5.Erravit, aut potius insanivit Apronius?
Cic. Verr. 2, 3, 119:proditores aut potius apertos hostes,
id. Sest. 35:nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi,
id. Leg. 1, 14, 40:Quae est ergo ista ratio, aut quae potius ista amentia?
id. Verr. 3, 173.—Aut ne... quidem:► Aut regularly precedes the words of its clause, but sometimes in the poets it takes the second place:ego jam aut rem aut ne spem quidem exspecto,
Cic. Att. 3, 22 fin.Saturni aut sacram me tenuisse diem,
Tib.1, 3, 18 Lachm.:justos aut reperire pedes,
id. 2, 5, 112:Persequar aut studium linguae etc.,
Prop. 4, 21, 27:Fer pater, inquit, opem! Tellus aut hisce, vel istam, etc.,
Ov. M. 1, 545 (Merk., ait):Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit amictus,
Luc. 2, 362, where some read haud. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 525-558. -
7 adpareo
ap-pārĕo ( adp-, Ritschl, Fleck., B. and K.; app-, Lachm., Merk., Weissenb., Halm, Rib.), ui, itum, 2, v. n., to come in sight, to appear, become visible, make one's appearance (class. in prose and poetry).I.A.. Lit.:B.ego adparebo domi,
Plaut. Capt. 2, 3, 97:ille bonus vir nusquam adparet,
Ter. Eun. 4, 3, 18; Lucr. 3, 25; so id. 3, 989:rem contra speculum ponas, apparet imago,
id. 4, 157: unde tandem adpares, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 706 P.; id. Fl. 12 fin.:equus mecum una demersus rursus adparuit,
id. Div. 2, 68; so id. Sull. 2, 5:cum lux appareret (Dinter, adpeteret),
Caes. B. G. 7, 82:de sulcis acies apparuit hastae,
Ov. M. 3, 107:apparent rari nantes,
Verg. A. 1, 118, Hor. C. S. 59 al.—With dat.:anguis ille, qui Sullae adparuit immolanti,
Cic. Div. 2, 30 fin.; id. Clu. 53:Quís numquam candente dies adparuit ortu,
Tib. 4, 1, 65.—Once in Varro with ad: quod adparet ad agricolas, R. R. 1, 40.—In gen., to be seen, to show one's self, be in public, appear:II.pro pretio facio, ut opera adpareat Mea,
Plaut. Ps. 3, 2, 60:fac sis nunc promissa adpareant,
Ter. Eun. 2, 3, 20; cf. id. Ad. 5, 9, 7:illud apparere unum,
that this only is apparent, Lucr. 1, 877; Cato, R. R. 2, 2:ubi merces apparet? i. e. illud quod pro tantā mercede didiceris,
Cic. Phil. 2, 34:quo studiosius opprimitur et absconditur, eo magis eminet et apparet,
id. Rosc. Am. 41 fin.:Galbae orationes evanuerunt, vix jam ut appareant,
id. Brut. 21, 82:apparet adhuc vetus mde cicatrix,
Ov. M. 12, 444; 2, 734:rebus angustis animosus atque fortis appare,
Hor. C. 2, 10, 22:cum lamentamur, non apparere labores Nostros,
are not noticed, considered, id. Ep. 2, 1, 224, so id. ib. 2, 1, 250 al.; Plaut. Men. 2, 1, 14; cf. id. Am. 2, 2, 161 and 162.—Hence, apparens (opp. latens), visible, evident:tympana non apparentia Obstrepuere,
Ov. M. 4, 391:apparentia vitia curanda sunt,
Quint. 12, 8, 10; so id. 9, 2, 46.—Trop.: res apparet, and far more freq. impers. apparet with acc. and inf. or rel.-clause, the thing (or it) is evident, clear, manifest, certain, dêlon esti, phainetai (objective certainty, while videtur. dokei, designates subjective belief, Web. Uebungssch. 258):III.ratio adparet,
Plaut. Trin. 2, 4, 17:res adparet, Ter Ad. 5, 9, 7: apparet id etiam caeco, Liv 32, 34. cui non id apparere, id actum esse. etc.,
id. 22, 34; 2, 31 fin.:ex quo adparet antiquior origo,
Plin. 36, 26, 67, § 197 al.:adparet servom nunc esse domini pauperis,
Ter. Eun. 3, 2, 33:non dissimulat, apparet esse commotum,
Cic. Phil. 2, 34: apparet atque exstat, utrum simus earum (artium) rudes, id. de Or. 1, 16, 72:quid rectum sit, adparet,
id. Fam. 5, 19; 4, 7:sive confictum est, ut apparet, sive, etc.,
id. Fl. 16 fin.; Nep. Att. 4, 1; Liv. 42, 43:quo adparet antiquiorem hanc fuisse scientiam,
Plin. 35, 12, 44, § 153 al. —Also with dat. pers.:quas impendere jam apparebat omnibus,
Nep. Eum. 10, 3; and, by attraction, with nom. and inf., as in Gr. dêlos esti, Varr. R. R. 1, 6, 2:membra nobis ita data sunt, ut ad quandam rationem vivendi data esse adpareant,
Cic. Fin. 3, 7, 23, ubi v. Otto:apparet ita degenerāsse Nero,
Suet. Ner. 1; or without the inf., with an adj. as predicate:apparebat atrox cum plebe certamen (sc. fore, imminere, etc.),
Liv. 2, 28; Suet. Rhet. 1.—To appear as servant or aid ( a lictor, scribe, etc.), to attend, wait upon, serve; cf. apparitor (rare):sacerdotes diis adparento,
Cic. Leg. 2, 8, 21:cum septem annos Philippo apparuisset,
Nep. Eum. 13, 1:cum appareret aedilibus,
Liv. 9, 46 Drak.:lictores apparent consulibus,
id. 2, 55:collegis accensi,
id. 3, 33: tibi appareo atque aeditumor in templo tuo, Pompon. ap. Gell. 12, 10:Jovis ad solium Apparent,
Verg. A. 12, 850 (= praestant ad obsequium, Serv.). -
8 appareo
ap-pārĕo ( adp-, Ritschl, Fleck., B. and K.; app-, Lachm., Merk., Weissenb., Halm, Rib.), ui, itum, 2, v. n., to come in sight, to appear, become visible, make one's appearance (class. in prose and poetry).I.A.. Lit.:B.ego adparebo domi,
Plaut. Capt. 2, 3, 97:ille bonus vir nusquam adparet,
Ter. Eun. 4, 3, 18; Lucr. 3, 25; so id. 3, 989:rem contra speculum ponas, apparet imago,
id. 4, 157: unde tandem adpares, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 706 P.; id. Fl. 12 fin.:equus mecum una demersus rursus adparuit,
id. Div. 2, 68; so id. Sull. 2, 5:cum lux appareret (Dinter, adpeteret),
Caes. B. G. 7, 82:de sulcis acies apparuit hastae,
Ov. M. 3, 107:apparent rari nantes,
Verg. A. 1, 118, Hor. C. S. 59 al.—With dat.:anguis ille, qui Sullae adparuit immolanti,
Cic. Div. 2, 30 fin.; id. Clu. 53:Quís numquam candente dies adparuit ortu,
Tib. 4, 1, 65.—Once in Varro with ad: quod adparet ad agricolas, R. R. 1, 40.—In gen., to be seen, to show one's self, be in public, appear:II.pro pretio facio, ut opera adpareat Mea,
Plaut. Ps. 3, 2, 60:fac sis nunc promissa adpareant,
Ter. Eun. 2, 3, 20; cf. id. Ad. 5, 9, 7:illud apparere unum,
that this only is apparent, Lucr. 1, 877; Cato, R. R. 2, 2:ubi merces apparet? i. e. illud quod pro tantā mercede didiceris,
Cic. Phil. 2, 34:quo studiosius opprimitur et absconditur, eo magis eminet et apparet,
id. Rosc. Am. 41 fin.:Galbae orationes evanuerunt, vix jam ut appareant,
id. Brut. 21, 82:apparet adhuc vetus mde cicatrix,
Ov. M. 12, 444; 2, 734:rebus angustis animosus atque fortis appare,
Hor. C. 2, 10, 22:cum lamentamur, non apparere labores Nostros,
are not noticed, considered, id. Ep. 2, 1, 224, so id. ib. 2, 1, 250 al.; Plaut. Men. 2, 1, 14; cf. id. Am. 2, 2, 161 and 162.—Hence, apparens (opp. latens), visible, evident:tympana non apparentia Obstrepuere,
Ov. M. 4, 391:apparentia vitia curanda sunt,
Quint. 12, 8, 10; so id. 9, 2, 46.—Trop.: res apparet, and far more freq. impers. apparet with acc. and inf. or rel.-clause, the thing (or it) is evident, clear, manifest, certain, dêlon esti, phainetai (objective certainty, while videtur. dokei, designates subjective belief, Web. Uebungssch. 258):III.ratio adparet,
Plaut. Trin. 2, 4, 17:res adparet, Ter Ad. 5, 9, 7: apparet id etiam caeco, Liv 32, 34. cui non id apparere, id actum esse. etc.,
id. 22, 34; 2, 31 fin.:ex quo adparet antiquior origo,
Plin. 36, 26, 67, § 197 al.:adparet servom nunc esse domini pauperis,
Ter. Eun. 3, 2, 33:non dissimulat, apparet esse commotum,
Cic. Phil. 2, 34: apparet atque exstat, utrum simus earum (artium) rudes, id. de Or. 1, 16, 72:quid rectum sit, adparet,
id. Fam. 5, 19; 4, 7:sive confictum est, ut apparet, sive, etc.,
id. Fl. 16 fin.; Nep. Att. 4, 1; Liv. 42, 43:quo adparet antiquiorem hanc fuisse scientiam,
Plin. 35, 12, 44, § 153 al. —Also with dat. pers.:quas impendere jam apparebat omnibus,
Nep. Eum. 10, 3; and, by attraction, with nom. and inf., as in Gr. dêlos esti, Varr. R. R. 1, 6, 2:membra nobis ita data sunt, ut ad quandam rationem vivendi data esse adpareant,
Cic. Fin. 3, 7, 23, ubi v. Otto:apparet ita degenerāsse Nero,
Suet. Ner. 1; or without the inf., with an adj. as predicate:apparebat atrox cum plebe certamen (sc. fore, imminere, etc.),
Liv. 2, 28; Suet. Rhet. 1.—To appear as servant or aid ( a lictor, scribe, etc.), to attend, wait upon, serve; cf. apparitor (rare):sacerdotes diis adparento,
Cic. Leg. 2, 8, 21:cum septem annos Philippo apparuisset,
Nep. Eum. 13, 1:cum appareret aedilibus,
Liv. 9, 46 Drak.:lictores apparent consulibus,
id. 2, 55:collegis accensi,
id. 3, 33: tibi appareo atque aeditumor in templo tuo, Pompon. ap. Gell. 12, 10:Jovis ad solium Apparent,
Verg. A. 12, 850 (= praestant ad obsequium, Serv.).
См. также в других словарях:
objective clause — clause that functions as the object of a verb or preposition (Grammar) … English contemporary dictionary
objective clause — noun A clause that takes place of the direct object of a verb … Wiktionary
objective — Object Ob ject ([o^]b j[e^]kt), n. [L. objectus. See {Object}, v. t.] 1. That which is put, or which may be regarded as put, in the way of some of the senses; something visible or tangible and persists for an appreciable time; as, he observed an… … The Collaborative International Dictionary of English
objective lens — Object Ob ject ([o^]b j[e^]kt), n. [L. objectus. See {Object}, v. t.] 1. That which is put, or which may be regarded as put, in the way of some of the senses; something visible or tangible and persists for an appreciable time; as, he observed an… … The Collaborative International Dictionary of English
Dormant Commerce Clause — The Dormant Commerce Clause, also known as the Negative Commerce Clause, is a legal doctrine that courts in the United States have inferred from the Commerce Clause in Article I of the United States Constitution. The Commerce Clause expressly… … Wikipedia
Martens Clause — The Martens Clause was introduced into the preamble to the 1899 Hague Convention II – Laws and Customs of War on Land.[1] The clause took its name from a declaration read by Fyodor Fyodorovich Martens,[2] the Russian delegate at the Hague Peace… … Wikipedia
Necessary and Proper Clause — United States of America This article is part of the series: United States Constitution Original text of the Constitution Preamble Articles of the Constitution I · … Wikipedia
Entrenched clause — An entrenched clause or entrenchment clause of a constitution is a provision which makes certain amendments either more difficult than others or impossible. It may require some form of supermajority, a referendum submited to the people, or the… … Wikipedia
Reunification clause — The Reunification clause was part of the preamble of the German Constitution, which as a whole is also known as the German Basic Law, as it was in force from 1949 until 1990. The preamble ended with the sentence:: Das gesamte Deutsche Volk bleibt … Wikipedia
Dream — Dream, v. t. To have a dream of; to see, or have a vision of, in sleep, or in idle fancy; often followed by an objective clause. [1913 Webster] Your old men shall dream dreams. Acts ii. 17. [1913 Webster] At length in sleep their bodies they… … The Collaborative International Dictionary of English
Guess — (g[e^]s), v. t. [imp. & p. p. {Guessed}; p. pr. & vb. n. {Guessing}.] [OE. gessen; akin to Dan. gisse, Sw. gissa, Icel. gizha, D. gissen: cf. Dan. giette to guess, Icel. geta to get, to guess. Probably originally, to try to get, and akin to E.… … The Collaborative International Dictionary of English